Claude Monet - người lưu dấu vẻ đẹp thiên nhiên nước Pháp

Pháp từ lâu đã được biết đến như cái nôi của nghệ thuật Châu Âu nói riêng và thế giới nói chung. Từ thời trang, văn học đến ẩm thực, xứ sở hình lục lăng đã đóng góp vô số tên tuổi có tính biểu tượng.

Trong lĩnh vực hội họa, dù không có quá nhiều thành tựu rực rỡ như người láng giềng Ý, nước Pháp vẫn luôn có thể tự hào với những dấu ấn của riêng mình. Một trong số đó là trường phái Ấn tượng (Impressionisme) mà người sáng lập là họa sĩ Claude Monet, cũng đồng thời là gương mặt tiêu biểu. Nguồn cảm hứng lớn nhất của danh họa chủ yếu đến từ niềm say mê với khung cảnh thiên nhiên nước Pháp, với sự biến động của cảnh vật theo thời gian.

‍

Có thể bạn quan tâm: Các họa sĩ Pháp nổi tiếng (phần 1)

‍

1. Giới thiệu khái quát

1.1. Về họa sĩ Claude Monet

‍

Oscar-Claude Monet sinh ngày 14 tháng 11 năm 1840 tại Paris, Pháp. Khi Monet lên năm tuổi, gia đình ông chuyển về vùng Havre (Normandie). Vùng đất này nằm dọc bờ biển Manche và sở hữu hàng loạt bến cảng, cồn cát cùng các quần đảo lớn nhỏ - vốn là thiên đường của các loài chim biển. 

Monet bộc lộ khuynh hướng nghệ thuật từ rất sớm. Eugène Boudin, một họa sĩ phong cảnh nổi tiếng thường sáng tác trên bãi biển Normandie đã tiếp xúc và dạy Monet những khái niệm, kỹ thuật đầu tiên về hội họa vào năm 1856, khi ông 16 tuổi. Boudin yêu thích sơn dầu và thiên nhiên, cũng là chất liệu và đề tài mà sau này được Monet khai thác nhiều nhất trong các sáng tác của  mình.

Monet gia nhập quân ngũ trong khoảng thời gian từ 1861-1862, hoạt động ở Algérie. Một người dì của Monet đồng ý giúp ông ra khỏi quân đội nếu Monet chịu theo những lớp học về nghệ thuật ở trường đại học. Tuy nhiên, Monet nhận ra những phong cách hội họa truyền thống được giảng dạy không phù hợp với bản thân.

Có lần, trong chuyến thăm quan bảo tàng Louvre, thay vì chép lại tranh của các họa sĩ đi trước như những người khác, ông đã ngồi vẽ lại khung cảnh bầu trời Paris bên ngoài ô cửa sổ. Đây chính là giai đoạn manh nha cho sự ra đời của trường phái Ấn tượng sau này.

Cũng trong khoảng thời gian này, ông đã gặp một vài người đồng nghiệp cùng chung tư tưởng như Camille Pissarro, Auguste Renoir, Alfred Sisley, Frédéric Bazille, Édouard Manet, Paul Cézanne. Họ cùng nhau vẽ, cùng nhau phá vỡ những khuôn khổ của hội họa lúc bấy giờ và duy trì tình bạn đến cuối đời. Monet có hai người vợ: Camille Doncieux và Alice Hoschede.

‍

1.1. Về trường phái Ấn tượng (l’Impressionisme)

Vào thế kỷ XIX, Viện hàn lâm Mỹ thuật Pháp (Académie des Beaux-Arts) là cơ quan có thẩm quyền đưa ra những quyết định quan trọng đối với ngành nghệ thuật Pháp. Mỗi năm, họ sẽ tổ chức triển lãm Salon de Paris để trưng bày những tác phẩm hội họa xuất sắc. Những họa sĩ muốn thành danh phải có tranh được trưng bày tại đây. Đặc biệt, Viện hàn lâm quan niệm tranh vẽ cần có yếu tố hiện thực (càng giống thật càng tốt). Các tác phẩm muốn được đề cao cần phải tuân theo chủ đề thần thoại, tôn giáo hoặc lịch sử.

Năm 1863, nhóm Monet gửi tranh cho Salon de Paris và bị từ chối. Nhưng hoàng đế Napoléon III đã đặc cách cho phép nhóm họa sĩ trẻ mở triển lãm riêng. Họ đặt tên triển lãm là Phòng triển lãm tranh bị từ chối (Salon des Refusés). Dù nhận được nhiều lời giễu cợt hơn công nhận, Salon des Refusés vẫn thu hút được lượng khách tham quan nhiều hơn cả những Salon chính thống. Triển lãm đã khiến công chúng nhận ra sự tồn tại của những tư duy thẩm mỹ khác, một xu hướng khác trong nghệ thuật. 

‍

‍

Tháng 4 năm 1874, nhóm Monet tổ chức buổi triển lãm độc lập đầu tiên ở Pháp, thoát khỏi sự kiểm soát của Salon de Paris. Họ tự gọi mình là Hiệp hội vô danh của các họa sĩ, nhà điêu khắc và thợ chạm trổ. Monet giới thiệu bức tranh “Ấn tượng mặt trời mọc” (Impression, soleil levant) trong triển lãm này.

Cũng giống các tác phẩm khác, tranh của Monet nhận về nhiều lời giễu cợt và chê bai. Nhà phê bình Louis Leroy đã dùng những từ như “cẩu thả, lòe nhòe, chưa hoàn thiện” để nói về Impression, soleil levant. Ông cũng dùng chính cụm từ “Ấn tượng” (Impression) để đặt tên cho trường phái mà nhóm Monet theo đuổi. Chủ nghĩa “Ấn tượng” (L’ Impressionisme) cũng trở thành tên gọi chính thức cho trường phái nghệ thuật này từ đây.

‍

Có thể bạn quan tâm: Hội chứng Paris- khi giấc mơ hóa thành ảo mộng

‍

2. Đặc trưng phong cách sáng tác

‍

Monet trung thành với các nguyên tắc cơ bản của trường phái Ấn tượng như:

• Tạo ra một tổng thể không hoàn thiện 
• Nắm bắt các khoảnh khắc
• Các nét cọ ngắn, nhanh
• Sử dụng nhiều nét cọ có hình dấu phẩy
• Sử dụng các gam màu tươi sáng, rực rỡ
• Sáng tác trong không gian ngoài trời nhằm quan sát ánh sáng tự nhiên và sự tác động của ánh sáng tới khung cảnh

Ông đặc biệt có hứng thú với việc vẽ tranh ngoài trời và nắm bắt ánh sáng tự nhiên. Hoạ sĩ Monet cũng là một trong những người đã đưa kỹ thuật này lên đỉnh cao với các tác phẩm tranh theo chuỗi, thể hiện sự quan sát về cùng một chủ thể vào nhiều thời điểm trong ngày và ở nhiều trình tự khác nhau. 

Monet từng nói: “En dehors de la peinture et du jardinage, je ne suis bon à rien.” - “Tôi chẳng giỏi việc gì khác ngoài vẽ và làm vườn”. Hai tình yêu lớn nhất cuộc đời danh hoạ là thiên nhiên và nghệ thuật. 

Dù từng đặt chân tới nhiều thành phố ở Pháp lẫn các quốc gia khác, Monet vẫn dành một sự ưu ái đặc biệt cho vùng đồng quê. Làm vườn cũng là cách người nghệ sĩ giải khuây trong thời gian rỗi, đồng thời là cách ông nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên và nguồn cảm hứng của mình. 

‍

Có thể bạn quan tâm: Vì sao nên chọn Pháp là điểm đến du học?

‍

3. Các tác phẩm tiêu biểu của Monet về thiên nhiên

3.1. Các tác phẩm về biển

Những ký ức từ tuổi thơ ở Le Havre đã đi theo Monet suốt đời. Bên cạnh Ấn tượng mặt trời mọc, Monet đã sáng tác nhiều bức tranh khác vẽ cảnh biển. Các bức tranh có đề tài này của ông không được vẽ liền mạch trong một giai đoạn, nhưng cũng vì thế nên đã phản ánh rõ kỹ thuật cũng như nhãn quan, tâm lý của Monet vào thời điểm sáng tác.

‍

Pointe de la Hève, Sainte Adresse (1864)

‍

NNăm 1862, Monet gặp Johan Barthold Jongkind, người ông coi như “người thầy đích thực”. Jongkind đã gây ấn tượng với chàng trai trẻ Monet bằng cách xử lý ánh sáng và bầu không khí trong các bức tranh vẽ cảnh biển của mình. 

Ảnh hưởng của người họa sĩ Hà Lan có thể nhận thấy trong bức “Pointe de la Hève, Sainte-Adresse” với sự thể hiện bầu trời và khung cảnh theo chiều ngang một cách chi tiết và sắc nét. Đây là khoảng thời gian Monet mới bắt đầu sự nghiệp, khi yếu tố hiện thực vẫn được chàng thanh niên đề cao trong các tác phẩm.

‍

Mill near Zaandam (1871)

‍

Những năm 1870s, Monet cùng Pissarro và Boudin đã có chuyến đi đến Anh và Hà Lan trong vài năm. Với Monet, Hà Lan là một ‘tình yêu sét đánh’. “Mọi thứ đều đẹp hơn chúng tôi mong đợi (…). Phong cảnh ở đó đủ để tôi có thể vẽ suốt đời.” ông viết. Monet đặc biệt ưu ái thị trấn Zaandam, nơi nổi tiếng với những con thuyền và cối xay gió. 

‍

Belle-Ile (1886)

‍

Năm 1886, Monet đã dành thời gian ở vùng duyên hải vùng duyên hải Brittany. Dù chỉ là một chuyến đi ngắn ngày, đây lại là bước tiến dài trong tư duy sáng tạo nghệ thuật của người họa sĩ. Ông đã sáng tác bức “Belle Ile” trong khoảng thời gian này. Mặt biển được thể hiện bằng những nét cọ dày và mạnh mẽ, làm bật lên sự dữ dội của cơn bão.

‍

Có thể bạn quan tâm: Top 5 thành phố du học Pháp đáng sống nhất

‍

3.2. Các tác phẩm về hoa súng

Năm 1883 Monet và gia đình chuyển đến một trang trại ở Giverny, cách Paris khoảng 35 dặm về phía Tây Bắc. Ông đã sống ở đó cho đến cuối đời. Tại ngôi nhà mới, Monet tạo ra một khu vườn mà bản thân nó đã là một tác phẩm nghệ thuật. 

Năm 1892 Monet mua lại mảnh đất đối diện ngôi nhà để phục vụ cho một dự định đã được ông ấp ủ từ lâu -  tạo ra một khu vườn nước. Nơi vốn ban đầu là dòng suối nhỏ đã được người hoạ sĩ chuyển thành một cái ao được bao quanh bởi các rặng liễu, bụi sậy, bông lau và rất nhiều loại hoa khác nhau, mặt ao thì được phủ đầy bởi những bông hoa súng.

Monet bị cuốn hút bởi nước và cách ánh sáng phản chiếu thay đổi liên tục trên bề mặt. Ông yêu cầu những người làm vườn giữ cho ao thật sạch để những đám mây, bầu trời, cây cối và cây bụi có thể soi bóng. 

Khu vườn nước đã trở thành tâm điểm trong sự nghiệp sáng tác của Monet 25 năm cuối đời. Ông đã vẽ khoảng 250 bức tranh mô tả ao hoa súng nói riêng và khu vườn nói chung. Như chính Monet từng nói: “Mon coeur est à Giverny, toujours et toujours”

‍

‍

‍

‍

Monet là một hoạ sĩ phi thường, một tên tuổi lớn của nghệ thuật đương đại. Tác phẩm của ông xuất hiện tại hầu hết các bảo tàng lớn trên thế giới. Theo dõi JPF để đón đọc thêm nhiều bài viết hay và chất lượng về nước Pháp nhé.

‍