Chia động từ tiếng Pháp: Thì Passé simple & thì Passé antérieur

1. Thì Passé simple trong tiếng Pháp

1.1. Thì Passé simple trong tiếng Pháp là gì?

Thì Passé simple (thì Quá khứ đơn) trong tiếng Pháp được sử dụng trong văn viết với ngữ cảnh trang trọng, như là văn học, tiểu thuyết hư cấu, văn bản có tính chất lịch sử hoặc báo chí. 

Thì Passé simple được sử dụng để phản ánh:

• Hành động, sự kiện, tình huống đã xảy ra và đã kết thúc hoàn toàn trong quá khứ, không có liên hệ gì tới hiện tại
• Chuỗi hành động, sự kiện, tình huống diễn ra liên tiếp trong quá khứ

VD: Il publia huit livres en tout, notamment une suite du Lauréat dans le but avoué de payer ses dettes. (Ông đã xuất bản tổng cộng tám cuốn sách, bao gồm cả phần tiếp theo của Lauréat, với mục đích rõ ràng là để trả dứt nợ.) (La République des livres, 2020)

1.2. Chia động từ tiếng Pháp thì Passé simple

Dựa vào động từ nguyên mẫu, bạn có thể ghi nhớ quy tắc chia động từ thì Passé simple trong tiếng Pháp (ngoại trừ động từ nhóm 3) như sau:

2. Thì Passé antérieur trong tiếng Pháp

2.1. Thì Passé antérieur trong tiếng Pháp

Giống như thì Passé simple, thì Passé antérieur (thì Tiền quá khứ) trong tiếng Pháp được sử dụng chủ yếu trong văn viết với ngữ cảnh trang trọng, diễn tả hành động, tình huống đã xảy ra trước một hành động khác trong quá khứ - với hành động sau được diễn tả bằng thì Passé simple.

VD: Ta có thể tìm thấy nhiều trích dẫn trong Kinh Thánh bản tiếng Pháp sử dụng thì Passé antérieur như: “Lorsque Jésus fut arrivé à cet endroit, il leva les yeux et lui dit : Zachée, descends vite ; il faut que je demeure aujourd'hui chez toi.” (Luc 19:5)

(Đức Chúa Giê-su đến chỗ ấy, ngước mắt lên mà phán rằng: Hỡi Xa-chê, hãy xuống cho mau, vì hôm nay ta phải ở nhà ngươi.)

2.2. Chia động từ thì Passé antérieur trong tiếng Pháp

Động từ chia theo thì Passé antérieur có cấu trúc như sau:

Avoir/être ở thì Passé simple + Participe passé (phân từ quá khứ)

Hãy nắm vững cách chia động từ être và avoir thì Passé simple cũng như cách chia động từ ở Participe passé để nhận diện được thì Passé antérieur trong các văn bản tiếng Pháp:

Trong phần lớn trường hợp, bạn sẽ chia động từ thì Passé antérieur đi cùng với avoir và không cần hợp giống - hợp số với chủ ngữ. Các trường hợp đi cùng với être bao gồm:

• Nhóm động từ di chuyển sử dụng như nội động từ (không đi cùng COD). Trong trường hợp động từ di chuyển sử dụng như ngoại động từ ở thì Passé antérieur, ta sẽ chia động từ đi cùng với avoir. 
• Nhóm động từ phản thân (verb pronominal)

Về các lưu ý trong quy tắc hợp giống - hợp số với phân từ quá khứ, tham khảo bài viết này. 

3. Phân biệt thì Passé simple & thì Passé antérieur trong tiếng Pháp

Ta có thể ví thì Passé simple tương đương với thì Passé composé, và thì Passé antérieur tương đương với thì Plus-que-parfait trong ngữ cảnh thông thường. Trong mệnh đề có sự xuất hiện của cả 2 thì quá khứ trong văn viết tiếng Pháp, thì Passé simple dùng để diễn tả hành động chính, và thì Passé antérieur dùng để diễn tả hành động phụ - đã hoàn thành trước hành động chính.

VD: Quand j'eus fini mes devoirs, je sortis avec des amis. (Sau khi làm xong bài tập về nhà, tôi ra ngoài chơi với mấy đứa bạn)

4. Khi nào nên dùng thì Passé simple & thì Passé antérieur trong tiếng Pháp?

Cả hai thì Passé simple và thì Passé antérieur thường chỉ xuất hiện trong văn viết, thể hiện giọng văn trang trọng, cổ điển, mang nặng phong cách tường thuật lịch sử. Do đó, trong bối cảnh hàng ngày như giao tiếp (trực tiếp hoặc qua thư từ, tin nhắn) hoặc khi cần diễn đạt nội dung trong quá khứ vẫn có liên hệ/gần với bối cảnh hiện tại, chúng ta không sử dụng 2 thì này, thay vào đó ta sử dụng các thì Quá khứ thông dụng như thì Passé composé hay thì Imparfait.

Việc hiểu biết về 2 thì Quá khứ đơn và Tiền quá khứ phù hợp với những người đang ở trình độ Cao cấp (B2-C1) trong tiếng Pháp. Tuy nhiên, với tính ứng dụng thấp trong bối cảnh hàng ngày, đa phần mọi người dừng lại ở việc hiểu biết và nắm bắt các quy tắc chia động từ cơ bản, hơn là tập trung vào vận dụng.

Tham khảo: Khoá học tiếng Pháp B2 tại Je Parle Français

Ta có thể cân nhắc sử dụng thì Passé simple và thì Passé antérieur trong các ngữ cảnh như:

• Khi kể chuyện cổ tích
• Viết truyện, tác phẩm văn học, tác phẩm hư cấu, thơ
• Sử dụng trong các văn bản tôn giáo, lịch sử, ký sử, biên niên sử - các nội dung có đề cập tới chuỗi sự kiện, bối cảnh trong quá khứ
• Sử dụng trong các văn bản cần giọng văn trang trọng, cổ điển

Trên đây là một số kiến thức cơ bản về thì Passé simple (thì Quá khứ đơn) và thì Passé antérieur (thì Tiền quá khứ) trong tiếng Pháp. Tham khảo các bài viết về các thì (temps) thông dụng trong tiếng Pháp:

• Thì Présent (Hiện tại đơn) trong tiếng Pháp
• Thì Futur (Tương lai) trong tiếng Pháp
• Thì Passé composé (Quá khứ kép) trong tiếng Pháp
• Thì Imparfait trong tiếng Pháp